]نویسنده[ سیما فضلی دانشجوی کارشناسی مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران در جهان امروزی كه به قرن فن آوريهای پيشرفته علمی و صنعتی و سرعت تبادل اطالعات شهرت يافته است مسائل ايمنی و پيشگيری و حفظ سالمتی انسانها در مقابل حوادث و اتفاقات مترقبه و غيرمترقبه مورد توجه سازمانهای بينالمللی بويژه سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته است. اهميت ايمنی در بيمارستان از زوايای گوناگون قابل بررسی است زيرا بيمارستان مكانی حساس برای بروز حوادث ميباشد كه با بكار بردن دستورالعملهای بهداشتی و كنترل عفونتها و تدابير اصول ايمنی اين حوادث قابل پيشگيری است. به دالیلی که در باال اشاره شد پدیده آتش سوزی در بیمارستان برق گرفتگی و بروز سوانح دیگر عالوه بر انعکاس ناخوشایند در جامعه مسئولیت شدید قانونی را متوجه مدیریت بیمارستان میکند. ايمنی در واقع كالمی بيش نيست اما وقتی موثر واقع مي شود كه با برنامه های دقيق بازرسی و كنترل وجود طرح ايمنی آموزش و تمرين و ممارست در مقابله با سوانح و حوادث) مثل آتش سوزی و زلزله و جنگ و شيوع عفونتها ) همراه گردد. وجود مواد قابل اشتعال گازهاي طبی اشعه يون سازمثل β α, و غير يون ساز مثل پرتو فرابنفش مواد راديواكتيو مواد شيميايی و ميكروارگانيسمهای بيماريزا در بيمارستانها مراقبتهای مداوم و جدی دقيقی را در رابطه با مسائل بهداشتی و ايمنی برای حفظ جان بيماران و كاركنان و ساير مراجعين خاطر نشان ميسازد و بايستی كليه تدابير مناسب در رابطه با رعايت اصول ايمنی و بهداشتي در كليه بخشهاي بستري جراحي و زايمان و بخشهای تشخيصی تصويری آزمايشگاه و بخشهای پشتيبانی ( مركز استريل لندری و انبارها( تدوين شود و جهت اجرا در دسترس كاركنان قرار گيرد. بنابراين وجود طرح ايمنی و تشكيل كميتههای ايمنی و بهداشت و كنترل عفونتهای بيمارستانی در بيمارستانهاي آموزشی و غير آموزشی ضروری است و مهم تر از آن هماهنگی و همكاری بين مسوولين كميتههاوكليهكاركنانپزشكیوپرستاریوپيراپزشكی در زمينه مراقبتهای بهداشتی درمانی است.همچنین 65
مشاركت و همكاری بين كاركنان و رعايت كليه استاندارد : عبارت است از اصطالحات مقررات و اصول ايمنی - بهداشتی فنون ضد عفونی حرفهای در باره ميزان تغييرات و انحرافات و استريليزاسيون از بسياری از خطرات سوانح مثل قابل قبول از يك ضابطه يا معيار و سطح آتش سوزی بروز عفونتهاي بيمارستاني پيشگيري استاندارد عبارت است از تعيين حداقل در خواهد كرد و از اين طريق سالمتی و ايمنی بيماران برابر مطلوب. و كاركنان تأمين مي شود و کیفیت خدمات بهداشتی و آتش سوزی از خطراتی است درمانی و رضایت بیماران افزایش خواهد یافت. که همواره ساختمانها تعريف مفاهيم اموال و تجهیزات و جان افراد ايمنی : از نظر لغوی به معنی ايمن سالم و بیخطر را تهدید می کند. در مراکز بودن است. اگر كاري به طور عادي از هرگونه خطري بهداشتی - درمانی و به ویژه عاري باشد ميگوييم آن كار ايمن يا بي خطر است. در بیمارستان که تعداد زیادی الزم به ذكر است كه ايمني و بي خطر بودن يك كلمه از مردم در آن وجود دارند مطلق نبوده و نسبي است زيرا احتمال بروز حادثه در باید خطرات احتمالی ناشی هيچ كاري بطور مطلق صفر نيست. از حریق پیش بینی شود و بيمارستان : واحد پزشكي است كه محل تمركز امكانات اقدامات پیشگیری خاص به تشخيصي تصويري بهداشتي درماني آموزشي و عمل آید. پژوهشي بوده و به منظور بهبود بيماران سرپايي و سال چهارم - شماره -11 تابستان 1388 مقابله با آتش سوزی بستري به وجود ميآيد و آسايش و ايمني بيماران و عوامل مولد آتش : عوامل چهار گانه خطرات كاركنان خود را تأمين ميكند. آتشسوزی را میتوان در آتش : آتش واكنش شيميايي است كه بين يك ماده مورد آتشسوزیهای مختلف شعلهور و اكسيژن رخ ميدهد. در ايجاد آتش سه به این ترتیب بیان نمود : عامل حرارت مواد سوختني و اكسيژن نقش اساسي را ايفا ميكنند. 66
الف ) سیگار و کبریت : مهمترین عامل بروز آتش سوزی است چون دارای هر سه عامل مهم ایجاد آتش یعنی حرارت سوخت و اکسیژن است. ب ) عوامل الکتریکی : الکتریسيته به عنوان دومین عامل آتش سوزی از نظر آماري شناخته شده است. عوامل زیر در بهوجود آمدن حریق از اين طریق موثر هستند: 1( فرسودگی لوازم و تجهیزات 2( استفاده از لوازم نامناسب 3( استفاده نادرست و نامناسب از تجهیزات ) 4 رخداد تصادفی ج ) روش نگهداری و انبار کاال و تجمع مواد زاید : روشهای مناسب مقابله با این خطربه شرح زیر است: 1 پارچههای روغنی و زاید و آغشته به مواد قابل اشتعال را در محفظههای فلزی مناسب ضد آتش قرار دهید. - 2 مواد و لوازم کاغذی را در انبار داخل جعبه نگهداری کنید و اگر آغشته به روغن شوند آنها را خشک کنید 3- مواد زاید را به سرعت از محل کار دور کنید و چنانچه میزان آنها زیاد بود و امکان دور کردن سریع آنها وجود نداشت کاغذها را در اتاقی قرار دهید که تهویه آن مناسب باشد و سیستم ایمنی مطلوبی داشته باشد. د ) مایعات آتش زا : بسیاری از مایعات قابل اشتعال از قبیل بنزین الکل و اتر و... در زندگی روزمره و در کارخانهها مورد استفاده قرار میگیرند و برخی از این مایعات با کوچکترین حادثهاي ممکن است مشتعل یا منفجر شوند. تدابیر ایمنی مختلف در مورد آتش سوزی : ) 1 استقامت سطوح و دیوارها در برابر آتشسوزی 2 (خروج اضطراری ) 3 وسایل اخطار و هشدار به هنگام آتش سوزی ) 4 وسایل و تجهیزات اطفایحریق ) 5 دستور العملها و تمرینات جهت کارکنان وظایف مدیر : اجرای مقرارت ایمنی با حمایت و خواست باالترین مقام اجرایی یک سازمان شروع می شود. مدیریت مسئولیت نظارت بر اجرای مقرارت ایمنی را در واحد های تحت پوشش خود بر عهده دارد. بخشی از این وظایف عبارتند از : 1( تشکیل کمیته ایمنی 2( نظارت بر ارسال یک نسخه 67
کمیته ایمنی) )Safety committee این کمیته دارای یک نفر مدير ایمنی است که ریاست کمیته را بر عهده دارد. سایر اعضای آن شامل سرپرست تاسیسات سرپرست کاخداری مدیر بیمارستان نماینده دفتر پرستاری نماینده اتاق عمل نماینده آزمایشگاه و نماینده رادیولوژی میباشند. انواع آتش سوزیها: دسته اول( سوخت این گونه آتش سوزی ها را اغلب مواد جامد و خشک از ترکیبات مختلف کربنی تشکیل می دهد. این آتش سوزی ها به دو گونه اند: شعله دار و بدون شعله. نشانه شناسایی استاندارد این گونه آتش سوزی به شکل )A( است. دسته دوم( در این نوع آتش سوزیها مایعات مختلف آتش گیر و جامدات نرم و تبدیل شونده به مایع مثل گریس وازلین و روغنهای نباتی جامد می سوزند. نشانه شناسایی استاندارد این گونه آتش سوزی به شکل )B( است. از کلیه سفارشات شیمیایی به واحد ایمنی جهت بررسی کنترل و برنامه ریزی 4( نظارت بر جمع آوری گزارشات حوادث و تحلیل آنها جهت مراجعات بعدی و تهیه گزارش ساالنه مواد ایمنی 5( حصول اطمینان از انجام بازدیدهای فنی واحد ایمنی سازمان از نحوه طراحی و ساخت واحدهای جدید تعمیر و نوسازی واحدهای موجود 6( پی گیری و نظارت بر تدوین گزارش دوره ای توسط سرپرستان قسمتها و واحدهای ایمنی 7( نظارت بر نحوه فعالیتهای واحد ایمنی 8 (تهیه گزارش جامع ایمنی جهت بررسی مقام مافوق 9 (موافقت با به کارگیری مشاورانی از خارج سازمان برای مواردی که در توان کمیته یا واحد ایمنی نیست. 10 (حصول اطمینان از ارتباط با سازمانهای مختلف 11 (نظارت بر ارسال کلیه مصوبات کمیته ایمنی جهت اجرا به واحدهای مربوطه 68
دسته سوم( سوخت این نوع آتش سوزی ها شامل گازهایی نظیر متان اتان بوتان پروپان استیل و سایر گازهایی است که در زندگی روزمره مردم و صنایع به کار میروند. عالمت شناسایی استاندارد این گونه آتش سوزی به شکل )C( است. دسته چهارم( سوخت این قبیل آتش سوزی ها از فلزات کمیاب مانند سدیم پتاسیم منیزیم تیتانیوم زیرکونیوم اورانیوم و پالتونیوم است. عالمت شناسایی استاندارد این گونه آتش سوزی به شکل )D( است. دسته پنجم( این نوع آتش سوزی ها اغلب در دستگاه های برقی و وسایل انتقال نیرو نیروگاه های بزرگ و کوچک شامل ترانسفورماتورها الکتروموتورها و لوازم برقی مثل سیم کشی ساختمان تلویزیون بخاری اتو ها اجاق های برقی و... رخ می دهد.عالمت شناسایی استاندارد این گونه آتش سوزی به شکل )E( است. انواع وسایل مبارزه با آتش : ) 1 سطل آتش نشانی و انواع خاموش کننده های دستی ) 2 وسایل مبارزه اساسی مثل لوله های آب آتش نشانی انواع موتور پمپ ها نردبان های موتوری و سایر وسایل ) 3 وسایل مبارزه اتوماتیک مثل وسایل خبری دستگاه های آژیر با سوت خطر یا شناساگرهای هشدار دهنده ) 4 پلکان نجات اتوماتیک ) 5 قرقره نجات اتوماتیک ) 6 پیش بینی منابع آب در ارتفاع که بتوان در هنگام قطع آب استفاده کرد. 7 (نصب دستگاه های آب پخش کن. نتیجه گیری: مسائل و نکات بهداشتی در بیمارستانها از آغاز احداث ساختمان آن تا زمان بهره برداری و بعد از آن ادامه پیدا میکند تا بیمارستان به رسالت اصلی خود که ارتقاي سطح سالمتی و بهبود وضعیت بیماران است نایل شود. به همین جهت بايد در ساخت بیمارستانها به نوع زمین ( از نظر زمین شناسی ( پی ریزی اسکلت بندی انتخاب نوع مصالح و کیفیت آن مطابق استانداردها و رعایت کلیه موازین و اصول ایمنی و نکات بهداشتی توجه بیشتری شود تا از بسیاری از حوادث و اتفاقات پیش گیری شود و خسارتهای جانی و مالی ناشی از حوادث به حداقل ممکن برسد. سیاستگذارانودستاندرکاراننظامبهداشتی درمانی کشور بایستی در احداث بیمارستان ها کلیه اصول موازین و دستورالعملهای ایمنی و بهداشتی و استانداردهای مناسب را در رابطه با فضای فیزیکی بخشهای مختلف بیمارستان تجهیزات پزشکی استاندارد و مناسب کارکنان ماهر و آموزش دیده مد نظر قرار دهند تا سالمتی و ایمنی کارکنان بهداشت و درمان بیماران و سایر مراجعین تامین شود. 69
همچنين باید توجه داشت که تمامي بيمارستان هاي آموزشي و غير آموزشي دولتي و خصوصي بايستي يك طرح ايمني جامع و كامل براي كليه بخش هاي درماني پشتيباني و اداري و... را داشته باشند كه در آن وظايف هر فرد در هر بخش بيمارستان مشخص شده باشد تا افراد در زمان بروز حوادثي همچون آتش سوزي انتشار گازهاي سمي اتصال خطوط برق و برق گرفتگي بدانند چه كاری را در چه زماني و چه مكاني و چگونه انجام دهند. تدوين اين طرح مطابق با استانداردهاي اصول ايمني و آموزش كاركنان و انجام ]منابع[ 1- سازمان و مديريت جامع بيمارستان دكتر درگاهي. چاپ اول 1378 موسسه انتشارات اميد. 2- اصول مديريت و برنامهريزي بيمارستان ترجمه دكتر حسين انصاري و دكتر فربد عبادي فر آذر انتشارات سماط فصل عفونتهاي بيمارستاني. 3- سازمان و مديريت بيمارستان تاليف دكتر ابراهيم صدقياني جلد اول چاپ اول 1377 4- سازمان و مديريت بيمارستان تاليف دكتر ابراهيم صدقياني جلد دوم. چاپ اول 1377 تمرينات اصولي و مناسب به طور ادواري مي تواند باعث شود در زمان بروز حوادث افراد با آمادگي الزم و با خونسردي وظايف خود را به نحو احسن انجام دهند تا خسارات وارده به حداقل ممكن برسد و سالمتي بيماران و كاركنان تأمين شود. برنامه ها دستورالعمل ها مقررات و طرح هاي ايمني بايد عملي و قابل انعطاف باشند و آموزش ادواري براي كاركنان تمامي بخش هاي مختلف بيمارستان بايد به طور جدي و مستمر تحقق يابد چون هرگونه غفلت در اين زمينه به فاجعه اي جبران ناپذير مي انجامد كه نه تنها مدير بيمارستان را درگير پيگردهای قانونی مي كند بلكه اعتبار مركز بهداشتی - درماني و فلسفه وجودی آن را در مورد مفيد و مؤثر بودن نسبت به سالمت افراد جامعه خدشه دار مي سازد. 70